Anal fistül, makat (anal kanal) ile cilt arasında gelişen, genellikle enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkan anormal tünel şeklindeki yapılardır. Genellikle anal bölgede bir apse oluşumu sonrasında gelişir ve bu apselerin tedavi edilmemesi halinde anal fistül meydana gelir.

Anal fistülün en yaygın belirtileri arasında makat çevresinde sürekli bir ağrı, kötü kokulu akıntı, dışkılama sırasında iltihap ya da kan gelmesi, kaşıntı ve rahatsızlık hissi yer alır. Eğer fistül kanalı tıkanırsa, yeniden apse oluşabilir ve bu da şiddetli ağrı ve ateşe neden olabilir.

Anal fistül tanısı genellikle deneyimli bir genel cerrah tarafından fiziksel muayene ile konulur. Fistülün türü ve evresi ise manyetik rezonans (MR) görüntüleme veya endo-anal ultrason gibi ileri tetkiklerle tespit edilir.

Anal fistül tedavisi genellikle cerrahidir. Fistülün yapısına ve hastanın durumuna göre çeşitli cerrahi yöntemler uygulanır. Tedavide en önemli hedef, dışkıyı kontrol eden anal kaslara zarar vermemek ve hastalığın tekrarlamasını önlemektir. Basit fistüller daha kolay tedavi edilirken, kompleks fistüller daha sofistike yöntemler gerektirebilir.

• İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları (Crohn ve Ülseratif Kolit): Crohn hastalığı, anal fistülün en sık görüldüğü durumlardan biridir.
• Ameliyat ve Travmalar: Makat bölgesinde geçirilen cerrahiler veya travmalar sonrası iyileşme sürecinde fistül gelişebilir.
• Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Anal bölgede enfeksiyona neden olabilecek hastalıklar da fistül oluşumuna yol açabilir.
• Radyoterapi: Rektum kanseri tedavisinde kullanılan radyoterapi sonrası nadir de olsa anal fistül gelişebilir.

Perianal fistül, makat ile cilt arasında gelişen anormal bir bağlantıdır. Genellikle apse sonrası ortaya çıkar ve sürekli akıntı ile kendini belli eder. Tedavi edilmediği takdirde kronik hale gelir.

Perianal fistül, makat ile cilt arasında gelişen anormal bir bağlantıdır. Genellikle apse sonrası ortaya çıkar ve sürekli akıntı ile kendini belli eder. Tedavi edilmediği takdirde kronik hale gelir.

Anal fistül tedavi edilmezse hastada sürekli akıntı, kötü koku, şiddetli ağrılar ve dışkı tutamama gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Ayrıca uzun vadede makat kaslarına zarar verme riski bulunur.

Fistül tedavisinde en yaygın yöntem cerrahidir, ancak bazı durumlarda lazer gibi ileri teknolojiler de kullanılabilir. Tedavi seçimi, fistülün kompleksliği ve makat kaslarıyla olan ilişkisine göre yapılır.

Perianal fistüller, genellikle perianal apselerin ardından ortaya çıkan, kronik ağrı ve akıntıya neden olan bir hastalıktır. Bu hastalıkta, anormal bir tünel oluşumu söz konusudur; bir iç ağız ve ciltte ortaya çıkan dış ağız vardır. Bu tünel, hastalığın belirtilerini oluşturur. İç ve dış ağız arasındaki tünelin kapanması, çok şiddetli ağrılar ve ateşle seyreden apselere neden olabilir.

Perianal fistül tedavisinde amaç, bu anormal tünelin temizlenmesi ve iyileştirilmesidir. Ancak, bu yapılırken tünelin geçtiği anal kanal kaslarına (sfinkter kaslarına) zarar vermemek önemlidir.

Ağrı ve akıntı dönemlerinde, fistülün iç ve dış ağızlarının yerinin doğru bir şekilde belirlenmesi gereklidir. Bu muayene genellikle ameliyathane ortamında yapılır.

Perianal fistüllerde seton tedavisi, oldukça özel bir tedavi yöntemidir. Bu tedavide, fistül yoluna bir materyal (seton) yerleştirilir, böylece fistülün sürekli açılıp kapanarak yeniden apse oluşturmasının ve anal kaslara zarar vermesinin önüne geçilir. Bu sayede akut durum ortadan kalkar.

Seton tedavisi için birçok farklı malzeme kullanılabilir. Günümüzde cerrahi iplikler ve elastik damar askı teypleri tercih edilmektedir. Tedavide kullanılacak malzemenin hastaya en az rahatsızlığı verecek şekilde seçilmesi önemlidir.

Ayrıca, seton tedavisi uygulama yöntemine göre de farklılık gösterir. Kesici, gevşek ve hibrid uygulama türleri bulunmaktadır. Seton tedavisi, özellikle anal kasların korunması açısından etkin bir tedavi yöntemi olarak kabul edilir.

Perianal fistülde seton tedavisi, birçok hasta grubuna kolaylıkla uygulanabilir. Tedavi, özellikle cerrahın deneyimi ve hastalığın tipine göre şekillenir.

Basit fistüller (kaslarla ilişkisi olmayan veya çok az olan) ve intersfinkterik (sadece iç kasla ilişkili olan) fistüllerde, seton tedavisi çoğu zaman gereksizdir. Bu tip fistüller, daha basit yöntemlerle, örneğin fistülotomi (fistülün üzerinin açılması) ya da fistülektomi (fistülün tamamen çıkartılması) ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Eğer fistül, bu yöntemlerle tedavi edilebilecek durumdaysa, öncelikle bu yöntemler tercih edilmelidir.

Ancak, transsfinkterik fistüller (iç ve dış makat kaslarını geçen fistüller) gibi daha karmaşık vakalarda seton tedavisi oldukça etkin bir yöntemdir. Tedavi öncesi, fistülün tipi dikkatlice belirlenmelidir. Fistülotomi uygulanamayan vakalarda, anal kaslara zarar vermediği için seton tedavisi güvenle tercih edilir.

Makat kasları yaşla birlikte zayıflama eğilimindedir. Bu nedenle, ileri yaştaki hastalarda da seton tedavisi güvenli ve etkili bir seçenek olarak kullanılır.

Ayrıca, seton tedavisi bazen perianal fistüllerin başlangıcı olarak kabul edilen perianal apselerin tedavisinde de uygulanabilir. Apse tedavisi sırasında, fistülün iç ağzı tespit edildiğinde, drenaj amacıyla gevşek seton uygulaması yapılması, hastalığın seyrine olumlu katkı sağlayabilir.

Perianal fistülde seton tedavisinin en önemli avantajı, büyük abdest ve gazı tutmamızı sağlayan, yaşam kalitesi üzerinde doğrudan etkili olan makat kaslarına zarar vermemesidir. Seton tedavisinde farklı uygulama yöntemleri bulunur ve bunların kaslara etkisi değişkenlik gösterir:

Seton Seçimi: Seton tedavisinin başarısında önemli bir diğer faktör, doğru seton malzemesinin seçilmesidir. Hastaya en az rahatsızlık verecek ve konforunu en az düzeyde etkileyecek bir maddenin seçimi büyük önem taşır. İnce lastik materyallerden yapılmış setonlar, hastalar tarafından daha rahat tolere edilmekte ve konforu artırmaktadır. Uygunsuz materyallerin kullanımı ise rahatsızlığa yol açabilir ve erken dönemde tekrar ameliyat gerektirebilir. Bu nedenle, seton seçimi konusunda cerrahın tercihi büyük önem arz eder.

Apse-Fistül Döngüsünü Kırma: Seton tedavisinin bir diğer önemli avantajı, apse-fistül-apse kısır döngüsünü kırmasıdır. Setonun etrafından olacak akıntı, yeniden apse oluşumunu engeller ve mevcut fistül kavitesinin küçülmesine yardımcı olur.

Köprüleme Amacı: Seton tedavisi, bazen ileri tedavi planlamaları için köprü görevi görebilir. Örneğin, lazer tedavisi ile tedavi edilmesi planlanan bir fistülün kontrol altına alınması amacıyla geçici süre seton uygulanması, sonraki işlemin başarısına ciddi katkı sağlar.

Perianal fistülde seton tedavisinin özellikle gevşek seton uygulamalarında ciddi bir dezavantajı bulunmamaktadır. Bu yöntemde, makat kaslarına hasar verilmediği için hastaların en büyük endişesi olan gaz veya dışkı tutamama gibi sorunlar da ortaya çıkmaz.
Ancak, dezavantaj olarak değerlendirilebilecek bazı durumlar, genellikle uygulama hatalarından kaynaklanmaktadır. En sık karşılaşılan problem, yanlış seton seçimi nedeniyle hastaların yaşadığı rahatsızlık hissidir. Anal bölge, son derece hassas duyusal sinirlerle zengin olduğu için, sert veya uygun olmayan materyalden yapılmış bir seton, bu bölgede rahatsızlık ve konfor kaybına yol açabilir.
Kesici Seton Uygulaması: Geçmişte kullanılan ve artık tercih edilmeyen kesici seton uygulamaları, büyük rahatsızlıklara neden oluyordu. Bu yöntem, setonun sık sık sıkılması gerektiği için hastaların haftada bir kez doktora gitmesini gerektiriyordu ve şiddetli ağrıya yol açıyordu. Bu nedenle, kesici seton uygulaması günümüzde artık kullanılmamaktadır.
Hibrid Seton Avantajı: Günümüzde kesici seton yerine, hibrid seton uygulaması tek seansla yapılabilmekte ve ameliyat sonrası dönemde hastalar ağrı yaşamamaktadır. Hibrid seton tedavisinden sonra hastalar, ertesi gün normal günlük aktivitelerine rahatlıkla dönebilmektedir. Bu durum, tedavinin hem etkinliğini hem de hastaların konforunu artırmaktadır.

1. Ön Değerlendirme ve Evrelendirme: Seton tedavisinin planlanması için fistülün tipi ve içeriği belirlenir. Ameliyat öncesinde hastanın fistülünün evrelendirilmesi yapılır. Bu aşamada, fistülün anal kaslarla ilişkisi ve fistül yolağının seyri değerlendirilir. Bu bilgiler, cerrahi yöntemin seçimi için kritik öneme sahiptir.
2. Anestezi: Seton tedavisi genellikle genel anestezi altında yapılır. Bu, hastanın rahatlığı ve işlem sırasında hareket etmemenin sağlanması için gereklidir. Ameliyat öncesinde, hastaya uygulanacak kesin yöntem hakkında bilgi verilse de, ameliyat sırasında strateji değişiklikleri gerekebilir.
3. Fistülün Temizlenmesi: Ameliyat sırasında fistülün iç ağzı net bir şekilde ortaya konur. Dış ağız genellikle cilt üzerinde görülebilir, iç ağız ise anal kanal içinde belirlenir. Dış ve iç ağız arasındaki fistül yolağı, küretaj (kazıma) işlemi ile temizlenir.
4. Seton Uygulaması: Fistülün içerdiği kas liflerine bağlı olarak, uygun seton tipi seçilir: 5. Geçici Uygulamalar: Bazen, aşırı iltihaplı fistüllerde, enfeksiyonun yatıştırılması ve diğer tedavi yöntemlerinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için geçici seton uygulamaları yapılabilir.
6. Postoperatif İzleme: Ameliyat sonrası, hastaların iyileşme süreci yakından izlenir. Bu süreçte, setonun doğru şekilde yerleştirilip yerleştirilmediği ve fistülün iyileşip iyileşmediği kontrol edilir. Cerrahın tecrübesi, setonun doğru şekilde yerleştirilmesi ve tedavi sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesinde büyük rol oynar.

Zamanlama:

Hastanın Hazırlığı:

İç Ağız Tespiti:

Konfor ve Bakım:

Fistül Yolunun İyileşmesi:

Sıkıcı Seton Uygulamaları: